فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الأبْصَارِ
برای پیشگیری از مشکلات در زندگی، باید «عبرت‌پذیر» باشیم؛ یعنی با مشاهده وقایع و نتایج رفتارهای دیگران، مسیر خود را طوری تنظیم کنیم که دچار تکرار اشتباهات نشویم.
واژه «عبرة» به معنای «پند و اندرز» و ریشه آن از «عبر» به معنای «عبور» است. عبرت، پلی است که به کمک آن می‌توان از پرتگاه‌های خطرناک ناشی از مسائل مشابه بشری، به سلامت عبور کرد.
دلیل حقانیت عبرت، اشتراک رخدادهاست، که این اشتراکات مبتنی بر سنت‌های بشری و الهی هستند. سنت‌های الهی تغییرناپذیرند و در مورد سنت‌های بشری می‌توان گفت که رفتارهای انسان‌ها در شرایط مشابه، به دلیل انگیزه‌ها و امیال مشترک، غالباً یکسان است.
امیرالمومنین علی (علیه السلام) در نامه ۳۱ به امام حسن (علیه السلام) فرمودند: «اِستَدِل على ما لَم يَكُن بما قَد كانَ ؛ فإنّ الاُمورَ أشباهٌ؛ حوادث آینده را در پرتو حوادث گذشته بررسی کن، زیرا حوادث شبیه یکدیگرند.»
قرآن کریم در زمینه «عبرت» نیز سرآمد کتب و آموزه‌های جهان است، چرا که:
* در مقایسه با سایر منابع، از افراط و تحریف در نقل و قضاوت مصون است.
* بهترین و مورد نیازترین عبرت‌ها را برای ما بیان کرده است.
* عبرت‌های قرآن، علاوه بر نجات انسان از خطرات، درهایی از خداشناسی را به روی او می‌گشاید. (خداشناسی، گمشده انسان، مایه آرامش او و هدف از خلقت است.)
یکی از تأکیدات مکرر قرآن مجید، امر به عبرت‌آموزی از حوادث است:
فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الأبْصَارِ (پس عبرت بگیرید ای صاحبان بصیرت.)
و امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: «الاِعتِبارُ یَثمُرُ العِصمَةَ؛ میوه عبرت‌آموزی از حوادث، مصونیت از خطاها و لغزش‌هاست.»
(غررالحکم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۶ش، ص۴۷۲.)
همچنین فرموده‌اند: «مَن کَثُرَ اِعتِبارُهُ قَلَّ عِثارُهُ؛ آن کس که بیشتر عبرت بیاموزد، لغزشش کمتر خواهد شد.»
(فهرست غرر، ص۲۳۱)
عبرت‌آموزی مستلزم داشتن چشمی بینا، عقلی ژرف و دلی بیدار است و آثار ارزشمندی همچون سلامت و پاکی، کاهش لغزش و لذت از امور را به همراه دارد.
نظرات کاربران