این ادعا کاملا غلط است و با عدالت و بی‌نقص بودن (سبحان بودن) خداوند سازگار نیست. البته قضاوت راجع به عدالت الهی نیاز به شناخت حکمت‌ها دارد. برخی رنج‌ها نیز نتیجه انتخاب و رفتار خود انسانها هستند و باید در نظر داشت که دنیا محل آزمایش است.
عبارت “هرچی سنگه مال پای لنگه” به این معناست که مشکلات در این دنیا فقط یقه افراد ضعیف و آسیب‌پذیر را می‌گیرند.
—
بررسی مسئله:
1. حکمت الهی و درک محدود انسان
آنچه برای ضعیف و قوی رخ می‌دهد بر اساس حکمت بی‌نهایت خداست؛ اما علم انسان محدود است. رنج‌ها و کامیابی‌ها بدون شک دلیل و حکمتی دارند که غالباً ما از آن بی‌خبریم. برای مثال در جریان خضر و موسی (علیهما السلام) در سوره کهف، علت سوراخ کردن کشتی فقرا توسط حضرت خضر (ع) حفاظت از اموال آنها بیان شده است، اگرچه ایجاد حفره در کشتی به ظاهر عاملی برای غرق شدن آن بود. در آنجا نه تنها فقرا، بلکه حضرت موسی (ع) نیز به حکمت زیبای سوراخ کردن کشتی پی نبردند.
خداوند می‌فرماید:
أَمَّا السَّفینَةُ فَکانَتْ لِمَساکینَ یَعْمَلُونَ فِی الْبَحْرِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَعیبَها وَ کانَ وَراءَهُمْ مَلِکٌ یَأْخُذُ کُلَّ سَفینَةٍ غَصْباً (سوره کهف، آیه 79)
اما آن کشتی از آن بینوایانی بود که در دریا کار می‌کردند. خواستم معیوبش کنم، زیرا در آن سوتر، پادشاهی بود که کشتی‌ها را غصب میکرد (بزور می‌گرفت).
تفصیل ماجرا
بعد از آنکه فراق و جدایی موسی و خضر مسلم شد، لازم بود این استاد الهی حکمت سوراخ کردن کشتی فقرا در بین آنهمه کشتی را برای موسی ع بیان کند. در واقع بهره موسی از مصاحبت او، فهم راز همین حوادث عجیب بود که کلید فهم مسائل بسیار و پاسخ برای پرسش‌های گوناگون انسانها است. در پشت چهره ظاهری زننده سوراخ کردن کشتی، کرامت مهمی وجود داشت که همان نجات آن کشتی از چنگال یک پادشاه غاصب بود. چرا که او هرگز کشتی‌های آسیب‌دیده را مناسب کار خود نمی‌دید و از آن چشم می‌پوشید. خلاصه، این کار در مسیر حفظ منافع گروهی مستمند بود و باید انجام می‌شد.
(حوادث قابل توجه دیگر که ظاهری عجیب ولی باطنی زیبا داشنتد، کشتن کودک بیگناه و ترمیم دیوار، آنهم بدون مزد! بود که در همین سوره بیان شده است.)
2. آزمون و ابتلای الهی
جهان محل آزمون انسان‌هاست. رنج‌ها و سختی‌هایی که خود ساخته نیستند، غالباً وسیله‌ای برای رشد انسانها هستند. قرآن می‌فرماید:
وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ (سوره بقره، آیه 155)
قطعاً شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، کاهش مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها آزمایش می‌کنیم و بشارت ده به صابران.
3. اختیار انسان و نقش او در ایجاد مشکلات
بسیاری از مشکلات و نابرابری‌ها نتیجه کوتاهی و یا سوءاستفاده انسانها از اختیار خود است. فقر و جهل در بسیاری از موارد محصول عملکرد نادرست خود انسان است. خداوند به انسانها آزادی عمل داده تا بتوانند در مسیر رشد و رقابت سالم حرکت کنند.
—
نتیجه‌گیری
درک رفتارهای الهی نیاز به شناخت حکمت‌های رخدادها دارد؛ ضمن اینکه برخی رنج‌ها نتیجه انتخاب‌های انسانها هستند و باید در نظر داشت که دنیا محل آزمایش است.
نظرات کاربران