دو دریای آب شور و شيرين در کنار هم!

1400 سال پیش در قرآن به وجود دو آب عظیم با ویژگیهای متفاوت در کنار هم و مخلوط نشدن آنها اشاره شده است مانند جریان “گلف استریم”!

وَهُوَ الَّذِي مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ هَٰذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَٰذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَيْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَحْجُورًا؛

(٥٣فرقان)

و اوست که دو دریا را در کنار هم قرار داد، یکی خوش طعم و گوارا و دیگر شور و تلخ، و میان آن دو مانع و حایلی استوار قرار داد تا با هم مخلوط نشوند (گویی هریک به دیگری میگوید) از من منفصل باش!

مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ *  بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَانِ ؛

﴿الرحمن ۱۹و 20﴾

دو دریا (ی شیرین و شور) را روان ساخت در حالی که همواره باهم تلاقی و برخورد دارند؛

(ولی) میان آن دو حایلی است که به هم تجاوز نمی کنند (درنتیجه باهم مخلوط نمی شوند!).

در ابتدا باید بگوییم که در گذشته به آب هنگفت (مقدار زیاد آب)، دریا گفته می شد اگرچه رودخانه یا دریاچه و یا برکۀ بزرگ بود. استفاده از واژگان دریا، دریاچه، اقیانوس، رود و رودخانه، اصطلاحات اخیر بشر برای تقسیم و تعریف آبها است.

مثلا:  فَأَوْحَيْنا إِلى‌ مُوسى‌ أَنِ اضْرِبْ بِعَصاكَ الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ فَكانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ؛

 (شعراء ۶۳)

منظور از دریا (بحر) در این آیه، رودخانه عظیم “نیل” است.

همچنین نمونه استفاده از لغت دریا برای رودخانه در زبان فارسی؛ در نامه پهلوی زادِسپَرَم چنین آمده:

«غیرازاین سه دریای کوچک که آبش پس ریزد از البرز، از باختر کناره رود اروند و بهرود و…»

****

نکتۀ قابل توجه در این آیات، وجود دو آب عظیم با ویژگیهای متفاوت در کنار هم و مخلوط نشدن آنهاست و سئوال اینست که اساسا آیا چنین پدیده ای که قرآن میفرماید در جهان واقع شده است؟

بلی؛ وجود چنین جریان‌های آبی امروزه برای بشر اثبات ‌شده است. گفته میشود بیشترین دلیلی که مانع از اختلاط این جریانها می شود، غلظت و دمای متفاوت، فشار ناشی از شوری و شیرینی و الگوی جریان متفاوت این آبهاست (مثلا گلف استریم جریان چرخشی دارد). مثلا تفاوت غلظتی که در اثر شوری و شیرینی و یا دما ایجاد میشود، با ایجاد اختلاف کشش سطحی آب ها باعث جلوگیری از ترکیب آنها می شود گویی که دیواره خاصی بین آن دو برپا شده است.

سایت انجمن تخصصی مهندسی علوم آب، علاوه بر اشاره به مطلب فوق، “ترموکلاین” که به مرز بین دو آب به دلیل اختلاف دما گفته می شود، مانند محل تلاقی آب های گرم گلف استریم و آب های بسیار سرد اقیانوس اطلس شمالی و “کموکلاین” که  محصول تفاوت در ترکیب های شمیایی آب ها هستند را از عوامل ایجاد انواع مرزهای آبی شمرده و از این مرزها به عنوان “دیوار نامرئی اقیانوس” یاد کرده است.

اکنون برای نمونه به چند جریان آبی اینچنینی که امروزه برای بشر شناخته شده هستند اشاره میکنیم:

• جریان “گلف استریم” که رودخانه‌ای عظیم در دل اقیانوس است. سرعت، طعم، رنگ، غلظت و حرارت این جریان با آبهای اطراف خود متفاوت است!

گلف استریم رودخانه‌ایست که به جای خشکی، در میان آب‌های اقیانوس، پیشروی می‌کند و پهنای آن از مجموع پهنای همه رودخانه‌های دنیا بیشتر است.

گلف استریم حدود ۱۰۰ کیلومتر عرض و ۸۰۰ تا 1200 متر عمق دارد و سرعت آب در سطح آن ۲٫۵ متر در ثانیه است و حرارتی که توسط آن انتقال می‌یابد برابر با ۱٫۴ پتاوات (۱۵۱۰ وات) که برابر با صد برابر انرژی مصرفی جهان می‌باشد.

جریان آب‌های گلف استریم رنگ مشخصی دارد. رنگ گلف استریم آبی نیلی روشن است بنابراین جریانش در میان آب‌های سبز و خاکستری رنگ اطراف خود، به خوبی نمایان است. آب گلف استریم از حرکت آب‌های سطحی نزدیک استوا، در اقیانوس اطلس، جریان می‌یابد، و به سوی غرب به پیش می‌رود. طول آن ۱۲۰۰۰ مایل می‌باشد و مسافرت آن برای طی این مسیر حدود سه سال می‌باشد. برای اثبات این ادعا دانشمندان تعدادی از بطری‌های محتوی نامه به زبان‌های متفاوت را در مسیر جریان گلف استریم قرار دادند و این بطری‌ها بعد از ۳ سال به نقطه ابتدایی رسیدند.

از آنجا که شروع گلف استریم در یک ناحیهٔ بسیار گرم جهان است، خود آن نیز یک جریان آب گرم بشمار می‌آید و وجود چنین جریان بزرگی از آب گرم سبب دگرگونی‌های چشمگیری در آب و هوای بسیاری از مناطق جهان شده است و به دلیل وجود گلف استریم، لندن و پاریس نیز دارای آب و هوای ملایم زمستانی گردیده‌اند وگرنه این دو شهر مانند لابرادور جنوبی (در شمال شرق کانادا)، در شمال قرار دارند و باید مانند آن زمستانی بسیار طولانی و سرد داشته باشند.

wiki: گلف استریم

و جریانهای مشابه که از دانشنامه عینا نقل میکنیم:

• جریان کوروشیو، جریان مشابه جریان گلف استریم عضو جریان های آب گرم می باشد و در اقیانوس اطلس است. این جریان همانند جریان گالف استریم است.
• جریان لابرادور (انگلیسی: Labrador Current ) یک جریان اقیانوسی سرد در اقیانوس اطلس است که از اقیانوس منجمد شمالی آغاز شده و به سمت جنوب در امتداد ساحل لابرادور و گذر از اطراف جزیره نیوفاندلند در امتداد ساحل شرقی نوا اسکوشیا ادامه می‌یابد. این جریان ادامه جریان گرینلند غربی و جریان جزیره بافین است.
• جریان فالکلند (Falkland Current) که به‌نام جریان مالویناس (Malvinas Current) نیز خوانده می‌شود، جریان اقیانوسی سردی است که در امتداد ساحل پاتاگونیا در اقیانوس اطلس به سمت شمال جریان دارد. این جریان نتیجه جابه‌جایی آب از جریان پیراقطبی جنوبگان و چرخش آن در دماغه هورن است. این جریان نام خود را از جزایر فالکلند (نام اسپانیایی: مالویناس) گرفته است. این جریان در دریای آرژانتین با جریان برزیل آمیخته می‌شود.

سایت انجمن تخصصی مهندسی علوم آب، 15 جریان مشابه را نام برده